Pijn is vaak het eerste waarschuwingssignaal van rhizartrose.

Het treedt op bij eenvoudige dagelijkse handelingen – een sleutel draaien, een pot openen, schrijven – en ontwikkelt zich geleidelijk, soms zonder dat men meteen de oorzaak herkent.

De pijn, gelokaliseerd aan de basis van de duim, kan ook uitstralen naar de pols of onderarm, wat een gevoel van diffuse of slecht gelokaliseerde pijn geeft. Deze sensaties, die van dag tot dag wisselen, roepen evenveel vragen als zorgen op.

Maar hoe kunnen we deze pijn verklaren? Is het alleen te wijten aan de slijtage van het kraakbeen? Waarom ervaren sommige mensen stijfheid of zelfs nachtelijke pijn, terwijl anderen alleen ongemak voelen bij inspanning? Het begrijpen van het verband tussen rhizartrose en gewrichtspijn helpt om de tekenen beter te herkennen, het verloop van de ziekte te anticiperen en de juiste handelingen aan te nemen.

Dit onderwerp bouwt voort op de basis die gelegd is in de pagina Rhizartrose begrijpen, die de mechanismen van de ziekte, de eerste symptomen en de verschillende stadia beschrijft.

Pijn gerelateerd aan slijtage van het gewricht

Rhizartrose is een vorm van artrose die het trapeziometacarpaal gewricht aan de basis van de duim aantast.

Het behoort tot de zogenaamde “primaire” of idiopathische artrose, waarvan de exacte oorzaak niet altijd bekend is. De progressieve slijtage van het kraakbeen leidt tot een gewrichtsonevenwicht, wat mechanische belasting, ontsteking en uiteindelijk pijn veroorzaakt.

Naarmate het kraakbeen afbreekt: wrijven de botten tegen elkaar, kan het synoviale membraan ontstoken raken, rekken de ligamenten uit, verzwakken de spieren rond het gewricht.

Dit proces maakt bepaalde bewegingen bijzonder pijnlijk, vooral deze waarbij de pincetgreep of duimoppositie wordt gebruikt. Een dop draaien, een telefoon vasthouden, een hemd dichtknopen… allemaal handelingen die oncomfortabel of zelfs onmogelijk kunnen worden.

Om de ziekte in de tijd te plaatsen, biedt de pagina Ontwikkelingsstadia van rhizartrose concrete referentiepunten.

Variabele pijn in de loop van de tijd

De pijn gerelateerd aan rhizartrose is niet altijd aanwezig. Het evolueert vaak in ontstekingsopstoten, afgewisseld met rustigere fasen. We kunnen verschillende pijnprofielen waarnemen:

  • Bij inspanning: tijdens herhaald gebruik of een krachtige beweging.

  • In rust of ’s nachts: vooral in meer gevorderde stadia.

  • Ochtendstijfheid: moeite om de duim te bewegen bij het ontwaken, vaak tijdelijk (minder dan 30 minuten).

  • Uitstralingen: pijnlijke sensaties die zich uitstrekken naar de pols of onderarm.

Wanneer het ongemak aanhoudt, kunnen beschermende gebaren de belasting op het gewricht beperken.

Er wordt advies gegeven in de pagina’s Dagelijkse handelingen aanpassen en Zelfmassage van de duim.

Een gelokaliseerde pijn… maar soms ruimer gevoeld

Hoewel rhizartrose alleen het duimgewricht betreft, kan de pijn als meer diffuus worden ervaren. Hiervoor zijn verschillende redenen:

  • De hand compenseert door andere gewrichten te mobiliseren.

  • Er ontstaan spanningen in de hand, pols of onderarm.

  • Grijpgewoonten veranderen, vaak onbewust.

Het is niet ongewoon dat andere gewrichten parallel worden aangetast, zoals die van de vingers of pols. Dit maakt het soms moeilijk om de oorsprong van de pijn te lokaliseren.

Om de balans op te maken, is het nuttig om een arts te raadplegen. De pagina Diagnose van rhizartrose beschrijft de meest uitgevoerde onderzoeken.

Rhizartrose onderscheiden van andere aandoeningen

Sommige duimpijnen kunnen doen denken aan rhizartrose… zonder het te zijn. Andere oorzaken moeten worden overwogen in geval van twijfel:

  • Peesontsteking, zoals de tenosynovitis van De Quervain;

  • Wartenberg syndroom;

  • Carpaal tunnelsyndroom, met uitstralingen in de hand;

  • Ontstekings- of neurologische pijn.

Het verband tussen gewrichtspijn en rhizartrose is gebaseerd op een reeks klinische aanwijzingen. Een zorgverlener is het best geplaatst om de symptomen te interpreteren en naar een geschikte behandeling te verwijzen.

Meer details zijn te vinden op de pagina Eerste symptomen van rhizartrose.

Hoe de pijn in het dagelijks leven verlichten?

Pijn is geen onvermijdelijk lot. Er kunnen verschillende maatregelen worden genomen, afhankelijk van de ernst van de aandoening:

  • Je bewegingen aanpassen: vermijd herhaalde bewegingen, verdeel de belasting, gebruik technische hulpmiddelen.

  • Een orthese dragen: voor rust of functionaliteit, het beperkt de mechanische belasting.

  • Aanvullende methoden gebruiken: zoals zelfmassage of cryotherapie.

    (Er kan osteopathie of andere benaderingen worden voorgesteld, hoewel hun specifieke doeltreffendheid tegen pijn gerelateerd aan rhizartrose tot op heden niet wetenschappelijk is bewezen.)

  • Raadpleeg een professional: medisch advies maakt een geïndividualiseerde aanpak mogelijk, soms inclusief een chirurgische ingreep.

    Zie hierover de pagina Chirurgie bij rhizartrose: wanneer een arts raadplegen?

Te onthouden

Gewrichtspijn komt vaak voor bij duimbasisartrose, maar de vorm, intensiteit en locatie kunnen variëren.

Leren deze te herkennen maakt het mogelijk om vroeger in te grijpen, bepaalde belastingen te vermijden en je levenskwaliteit te behouden.

Om verder te gaan: