Zoals alle vormen van artrose ontwikkelt rhizartrose zich geleidelijk.
Na verloop van tijd leidt slijtage van het kraakbeen aan de basis van de duim tot veranderingen die op de beeldvorming zichtbaar zijn, maar vaak ook tot verergering van de pijn, verlies van mobiliteit en steeds duidelijker functionele beperkingen.
Door de verschillende stadia van deze ontwikkeling te begrijpen, kunnen we de gevolgen van de ziekte beter voorspellen, onze dagelijkse handelingen aanpassen en de meest geschikte oplossingen voor elke fase overwegen.
Deze pagina maakt deel uit van ons dossier gewijd aan rhizartrose, waarvan de belangrijkste ontwikkelingsstadia hier worden beschreven.
Stadium 1: vroege tekenen, soms discreet
Het kraakbeen begint af te breken, maar het gewricht behoudt nog steeds de normale vorm.
Röntgenfoto’s geven vaak weinig duidelijkheid en dit maakt de diagnose moeilijk. Er kan echter al pijn optreden, met name aan de basis van de duim, na herhaaldelijke bewegingen zoals klussen, tuinieren of het knijpen in een voorwerp. De diagnose is dan in principe klinisch en wordt gesteld tijdens het gesprek met een zorgprofessional.
Dit stadium kan onopgemerkt voorbijgaan. Daarom is het belangrijk om de symptomen van rhizartrose te kennen, zodat je er bij de eerste tekenen van ongemak over kunt praten.
Stadium 2: ongemak wordt een onderdeel van het dagelijks leven
De gewrichtsruimte wordt smaller, wat wijst op een sterkere slijtage van het kraakbeen.
Deze versmalling is nu zichtbaar op de röntgenfoto. De pijn wordt frequenter en is soms zelfs aanwezig in rust of ’s nachts. Vaak wordt er krachtsverlies opgemerkt, soms vergezeld van een lichte misvorming van het gewricht.
De behandeling in dit stadium is gebaseerd op conservatieve of medische behandelingen:
- op maat gemaakte rustorthesen, voornamelijk ’s nachts gedragen,
- aangepaste kinesitherapie,
- gerichte infiltraties (onder echografie of radiogeleid),
- indien nodig, ontstekingsremmende geneesmiddelen
Voor meer informatie: niet-chirurgische behandelingen voor rhizartrose
Stadium 3: aanhoudende pijn en verlies van mobiliteit
Het kraakbeen is bijna geheel vernietigd en er vormen zich osteofyten (botwoekeringen).
De pijn is bijna constant en soms hevig, zelfs bij simpele handelingen als schrijven, een kledingstuk dichtknopen of een tas openen. De duim verliest flexibiliteit, de mobiliteit neemt af en het gebruik van de pincetgreep wordt moeilijk.
De impact op het dagelijks leven is vaak groot. In dit stadium kan het oordeel van een specialist (chirurg of reumatoloog) worden beoordeeld op mogelijke therapeutische opties.
Stadium 4: ernstige gewrichtsschade
Het gaat hier om vergevorderde rhizartrose.
Het gewricht is ernstig misvormd, het kraakbeen is geheel vernietigd. Botten kunnen tegen elkaar schuren, wat een scherpe pijn veroorzaakt. De stijfheid is groot, bepaalde bewegingen worden onmogelijk.
In dit stadium kan het trapeziometacarpale gewricht vastlopen in een ontwrichte positie, waardoor een secundaire ontwrichting van het metacarpofalangeale gewricht ontstaat. Hierdoor ontstaat wat men een Z-vormige duim noemt.
Vaak wordt een operatie overwogen, vooral als de pijn ondanks conservatieve behandelingen aanhoudt of als er sprake is van aanzienlijk functieverlies. Meer informatie over chirurgische behandelingen.
Een variabele evolutie afhankelijk van de persoon
Rhizartrose verloopt niet altijd lineair. Bij sommigen ontwikkelt de ziekte zich langzaam, over meerdere jaren. Anderen worden er al snel ongemakkelijk van. Er zijn veel factoren die deze ontwikkeling beïnvloeden:
- familiegeschiedenis,
- repetitieve handmatige activiteiten,
- bilaterale vorm (beide handen aangetast),
- leeftijd of menopauze,
- andere geassocieerde pathologieën zoals reumatoïde artritis of, zeldzamer, chondrocalcinose.
Meer informatie: de risicofactoren van rhizartrose
Behandeling aanpassen aan elke fase
Door het ontwikkelingsstadium te identificeren, kunnen wij gerichte ondersteuning bieden:
- In de beginfase zijn aanpassingen in de bewegingen, het dragen van lichte orthesen en zachte oefeningen vaak voldoende om het comfort te verbeteren.
- In de tussenliggende fasen biedt gestructureerde medische zorg (op maat gemaakte orthesen, begeleide injecties, revalidatie) effectieve verlichting.
- Bij ernstige of aanhoudende klachten kan een handchirurg passende chirurgische oplossingen voorstellen, zoals een trapezectomie of het plaatsen van een prothese.
Regelmatige opvolging zorgt ervoor dat de behandeling in de loop van de tijd kan worden aangepast en dat de duimfunctie niet te snel achteruitgaat.
Toegang tot het jaarboek van handchirurgen.
Te onthouden
Rhizartrose verloopt in verschillende stadia, van een licht ongemak tot een aanzienlijk verlies van mobiliteit. Als je de verschillende ontwikkelingsstadia kent, kunt u tijdig actie ondernemen, de functie van je duim behouden en op het juiste moment de juiste opties overwegen.
Als je twijfels hebt of als je toestand verergert, aarzel dan niet om een handspecialist (chirurg of reumatoloog) te raadplegen om je situatie te beoordelen.
