Breien, tuinieren, knutselen, schilderen, naaien of creatief koken –

manuele activiteiten spelen voor veel mensen een belangrijke rol in het dagelijks leven en dragen bij aan het algemene welzijn. Wanneer rhizartrose optreedt, kunnen deze bezigheden echter pijnlijk, vermoeiend of zelfs onmogelijk lijken.

Betekent dit dat je moet stoppen met wat je graag doet?

Het antwoord is nee. Net als bij lichaamsbeweging is het in veel gevallen mogelijk om manuele hobby’s te blijven beoefenen, mits ze op een doordachte manier worden aangepast.

Rhizartrose is een vorm van artrose die het duimzadelgewricht (trapeziometacarpaal gewricht) aan de basis van de duim aantast.

Dit gewricht is essentieel voor:

• knijp- en grijpfuncties,
• fijne en precieze bewegingen,
• kracht en stabiliteit van de duim.

De meeste manuele activiteiten doen juist een beroep op deze functies. Herhaalde bewegingen, langdurig vasthouden of draaibewegingen kunnen daardoor leiden tot:

• pijn tijdens of na de activiteit,
• verlies van precisie,
• snelle vermoeidheid van de hand,
• onzekerheid bij het gebruik van de duim.

Deze moeilijkheden betekenen niet dat de activiteit afgeraden is, maar wel dat ze aangepast moet worden.

Bepaalde hobby’s zijn extra belastend voor de duim, vooral activiteiten die gepaard gaan met:

• fijne, langdurige knijpbewegingen (breien, borduren, tekenen),
• krachtig vastgrijpen (klussen, handgereedschap),
• herhaalde bewegingen (naaien, knippen, tuinieren),
• draai- en wringbewegingen (potten openen, schroeven draaien, kneden).

Dit betekent niet dat deze activiteiten volledig vermeden moeten worden, maar wel dat ze extra aandacht en eventuele aanpassingen vereisen.

Hoe kun je manuele hobby’s aanpassen zonder ermee te stoppen?

1. Hulpmiddelen en materialen ergonomisch kiezen

Ergonomie speelt een centrale rol bij rhizartrose. Eenvoudige aanpassingen kunnen de belasting van de duim aanzienlijk verminderen:

• gebruik van brede, antislip handgrepen,
• kiezen voor lichtere hulpmiddelen,
• scharen, naalden of penselen met een verdikte grip,
• vermijden van materialen die veel duimdruk vereisen.

2. Duur en tempo aanpassen

Bij rhizartrose is niet alleen de beweging belangrijk, maar ook de duur van de belasting:

• activiteiten opdelen in kortere sessies,
• regelmatig pauzes nemen,
• verschillende taken afwisselen,
• stoppen zodra aanhoudende pijn optreedt.

Het doel is niet prestatie, maar duurzaamheid op lange termijn.

3. Indien nodig een duimorthese gebruiken

Het dragen van een duimorthese tijdens bepaalde manuele activiteiten kan:

• het gewricht stabiliseren,
• pijnlijke bewegingen beperken,
• ontstekingsklachten na belasting verminderen.

Dit is vooral nuttig bij activiteiten die precisie of kracht vereisen. Een zorgprofessional kan adviseren over een geschikt hulpmiddel.

4. Mobiliteit en spierkracht behouden

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is volledige immobilisatie van de duim op lange termijn niet gunstig. Zachte oefeningen helpen om:

• de beweeglijkheid te behouden,
• de spieren rond het gewricht te versterken,
• stijfheid en pijn te verminderen.

Een kinesitherapeut of ergotherapeut kan gerichte oefeningen voorstellen, afgestemd op je dagelijkse activiteiten en hobby’s.

Wanneer de pijn ondanks aanpassingen (orthesen, conservatieve behandeling, revalidatie) te hinderlijk wordt, kan een verdere behandeling worden overwogen.

Afhankelijk van het stadium van de rhizartrose en het profiel van de patiënt bestaan er chirurgische opties met als doel:

• de pijn duurzaam te verminderen,
• de beweeglijkheid van de duim te herstellen,
• dagelijkse activiteiten en hobby’s opnieuw mogelijk te maken.

Meer informatie vindt u op onze pagina over chirurgie bij rhizartrose.

• Rhizartrose maakt bepaalde manuele activiteiten moeilijker, maar niet onmogelijk.
• Door hulpmiddelen, tempo en bewegingen aan te passen, kunnen veel hobby’s behouden blijven.
• Gecontroleerde beweging is op lange termijn gunstig voor de handfunctie.
• Begeleiding door een zorgprofessional helpt om activiteiten veilig en individueel aan te passen.

Dit artikel is informatief van aard.
Alleen een zorgprofessional kan uw persoonlijke situatie beoordelen en een passende behandeling aanbevelen.

Op zoek naar een specialist in uw regio? Raadpleeg onze gids met handchirurgen en gespecialiseerde zorgverleners.

Alle blogartikelen bekijken

Uw referentieplatform voor inzicht in en behandeling van rhizartrose.